Metabole gezondheid: de sleutel voor minder overgangsklachten

Metabole gezondheid: de sleutel voor minder overgangsklachten
(Bron: https://www.levels.com/blog/how-blood-sugar-can-impact-menopause-symptoms)

SAMENVATTING

• De perimenopauze verwijst naar de jaren die voorafgaan aan de menopauze, waarin de hormoonspiegels schommelen. De postmenopauze is de periode na de menopauze, wanneer de menstruatie al een jaar is uitgebleven.
• Een daling van het oestrogeenniveau en een stijging van de androgene hormonen tijdens de menopauze worden in verband gebracht met een toename van insulineresistentie en een verslechtering van de metabole gezondheid.
• Insulineresistentie kan veelvoorkomende menopauzale klachten verergeren, zoals gewichtstoename (vooral vetopslag), spierverlies, opvliegers, stemmingswisselingen, stress en verlies van libido.
• Levensstijlstrategieën zoals het verminderen van geraffineerde koolhydraten, regelmatig bewegen, stress beheersen, vezelrijke voeding toevoegen, slaap prioriteren en krachttraining kunnen helpen om de bloedsuiker stabiel te houden en mogelijk menopauzale symptomen te verlichten.
• Hoewel er nog lopend onderzoek is naar genezende behandelingen, biedt het optimaliseren van de metabole gezondheid via bloedsuikerregulatie vrouwen een zekere mate van controle over het omgaan met vervelende menopauzale klachten.
  
  

De overgang: meer dan een mijlpaal

De overgang kan een grote impact hebben op de levenskwaliteit en voelt daardoor eerder als een verstoring dan als een natuurlijke overgangsfase. Elk jaar gaan wereldwijd ongeveer 47 miljoen vrouwen de menopauze in, en 60 procent zoekt medische hulp voor het omgaan met symptomen zoals opvliegers, gewichtstoename, verlies van libido, stemmingswisselingen, en meer.

Een enquête onder meer dan 8.000 vrouwen tussen 40 en 64 jaar toonde aan dat vrouwen met overgangsklachten een duidelijk lagere levenskwaliteit, meer werkbelemmeringen en een hoger zorggebruik rapporteerden dan vrouwen zonder klachten.

Hoewel wetenschappers nog geen wondermiddel hebben gevonden tegen overgangsklachten, blijkt dat het verbeteren van de metabole gezondheid — en in het bijzonder het stabiliseren van de bloedsuikerspiegel en het verbeteren van de insulinegevoeligheid — een positieve invloed kan hebben op zowel de klachten als het risico op chronische ziekten.

‍

Metabole gezondheid als sleutel

Een stabielere bloedsuiker kan helpen om overgangsklachten te verminderen én het risico op aandoeningen zoals hart- en vaatziekten, type 2 diabetes, en ziekte van Alzheimer te verlagen. Dit geldt niet alleen voor de postmenopauze, maar ook al tijdens de perimenopauze.

‍

Perimenopauze, menopauze en postmenopauze: wat is het verschil?

Perimenopauze

De perimenopauze, of overgangsfase, zijn de jaren voorafgaand aan de menopauze. Het is een vaag afgebakende periode die gemiddeld begint in de late 40 (maar soms al in de 30). Tijdens deze fase daalt het aantal follikels in de eierstokken — en daarmee ook de oestrogeenproductie.

Vroege tekenen kunnen zijn: slaapproblemen, stemmingswisselingen, en menstruatieverstoringen. Via een bloedtest op het anti-Müllers hormoon (AMH) kan geschat worden waar iemand zich bevindt in deze overgang.

Menopauze

De menopauze zelf is het moment waarop een vrouw 12 maanden niet meer gemenstrueerd heeft. Gemiddeld gebeurt dit rond de 50 jaar, maar het kan ook eerder optreden, bijvoorbeeld na een medische ingreep (zoals het verwijderen van beide eierstokken) of chemotherapie.

Postmenopauze

De postmenopauze is de fase na het eerste jaar zonder menstruatie. Klachten die begonnen in de perimenopauze kunnen soms nog tien jaar aanhouden in deze periode.

‍

Hoe beïnvloedt de menopauze de metabole gezondheid?

De bloedsuikerspiegel en de geslachtshormonen beïnvloeden elkaar. Tijdens de vruchtbare jaren zorgt oestrogeen voor een goede insulinegevoeligheid. Bij dalende oestrogeenspiegels, daalt ook de productie van SHBG (een eiwit dat mannelijke hormonen bindt), waardoor de androgeenwaarden stijgen. Deze zijn op hun beurt gekoppeld aan insulineresistentie.

Daarnaast leidt oestrogeentekort tot een toename van visceraal vet, wat samenhangt met een lagere productie van adiponectine, een hormoon dat ook belangrijk is voor een gezonde bloedsuiker.

‍

Insulineresistentie en overgangsklachten

Uit onderzoek blijkt dat insulineresistentie niet alleen vaker voorkomt tijdens de (post)menopauze, maar ook sterk verbonden is met typische overgangsklachten zoals:

Gewichtstoename

Vrouwen rond de menopauze komen gemiddeld zo’n 0,5 kg per jaar aan. Naast leeftijd speelt de hormonale verandering ook een rol in de vetverdeling (meer buikvet), mede door de daling van oestrogeen en adiponectine. Dit draagt bij aan insulineresistentie.

Spierverlies

De afname van spiermassa is een bekend verschijnsel in de overgang. Oestrogeen speelt een rol in spieropbouw en -herstel, en daling van progesteron verstoort mogelijk de eiwitsynthese. Spierverlies verlaagt het rustmetabolisme, wat insulineresistentie in de hand werkt.

Opvliegers

Opvliegers zijn gelinkt aan hogere insulineresistentie. Mogelijke verklaringen zijn verstoringen in de hypothalamus-hypofyse-gonade-as (HPG) en verhoogde activiteit van het autonome zenuwstelsel, wat ook invloed heeft op de bloedsuikerregulatie.

Stemming en mentale gezondheid

Stemmingsstoornissen zoals depressie, angst en prikkelbaarheid komen vaker voor in de overgang. Een mogelijke oorzaak is dysregulatie van bloedsuiker in combinatie met een daling van oestrogeen en serotonine. Ook mitochondriale disfunctie door insulineresistentie speelt mogelijk een rol.

Stress

De stresshormonen, met name cortisol, zijn verhoogd in de late perimenopauze. Cortisol stimuleert de lever om meer glucose aan te maken en belemmert glucoseopname in de spieren, wat leidt tot hogere bloedsuiker.

Libido

Tot 85% van de vrouwen na de menopauze ervaart seksuele klachten zoals verminderde lubricatie, verlangen of orgasmevermogen. Behalve hormonale factoren speelt ook bloedsuiker een rol: zowel glucose als insuline beïnvloeden de bloedtoevoer naar de clitoris en andere zenuwen die belangrijk zijn voor seksuele prikkeling.

‍

Hoe kun je je bloedsuiker stabiliseren?

Hoewel er nog veel onderzocht wordt, zijn er al duidelijke levensstijlinterventies die de insulinegevoeligheid verbeteren en bloedsuikerpieken voorkomen:

• Vermijd geraffineerde koolhydraten zoals witte pasta en rijst. Kies alternatieven met gezonde vetten zoals vette vis. Dit helpt ook de natuurlijke menopauze mogelijk uit te stellen.
• Wandel na de maaltijd, dit vermindert bloedsuikerpieken.
• Beperk stress, om cortisolspiegels te verlagen.
• Eet meer vezels: deze zorgen voor verzadiging, minder bloedsuikerschommelingen, en bevorderen een gezonde darmwerking.
• Slaap minstens 7 uur per nacht en stel jezelf ’s ochtends bloot aan daglicht.
• Doe aan krachttraining: dit helpt spiermassa te behouden, verhoogt je rustmetabolisme en verbetert glucoseverwerking.

‍

‍